Sedert Maart 2020 beleef alle predikante en geestelike leiers ongekende uitdagings in hul leierskap en bediening. Elke leier raak in hierdie ongekende tyd oorweldig, want die druk wat ons in die bediening beleef, is werklik en seisoene van stres sal plaasvind. Daarom is daar die afgelope tyd heelwat navorsing onder predikante gedoen om vas te stel wat die uitwerking van stres op hulle en hul leierskap is.
Onlangse data wat uit die Barna-groep se predikantepeiling ingesamel is, dui daarop dat Amerikaanse predikante tans in ’n krisis verkeer en die risiko loop om uitbranding te beleef. Opmerklik, in 2021 alleen was daar ’n dramatiese toename in die aantal predikante wat dit oorweeg om die bediening permanent te verlaat. Byna twee uit vyf predikante, of 38%, het dit oorweeg. Volgens Barna is dit 9% meer sedert die begin van 2021.
Die NG Kerk het gedurende 2019 navorsing onder jong predikante, onder 40, gedoen en bevind 70% van die jong predikante wil graag vanuit hul standplase skuif. Die redes vir die ongelukkigheid wissel van roeping (35%), vergoeding/kontrak, kollegas/leierspanne, demografiese verandering, tot familie en gesinne. Volgens Barna se data het 46% van predikante onder 45 dit oorweeg om die bediening te verlaat.
Barna bestudeer al lank predikante se welstand en beoordeel selfs hul uitbrandingsrisiko in 2017 se navorsing, The State of Pastors. Meer onlangs toon data van Oktober 2021 dat baie predikante nie goed vaar in verskeie kategorieë van welstand nie, insluitend verhoudings, geestelik, fisies, emosioneel, beroepsgerig en finansieel. Barna definieer “gesonde” predikante as diegene wat hulself óf “uitstekend” óf “goed” op al ses welstandskategorieë meet. Tans val net 35% van Amerika se predikante in die gesonde kategorie.
Ons het vroeë waarskuwingstekens van uitbranding onder predikante voor Covid-19 begin sien, sê David Kinnaman, president van die Barna-groep, met aanvanklike waarskuwingsklokkies wat in Barna se The State of Pastors-studie in 2017 gelui het. Ná 18 maande van die pandemie, tesame met intense gemeentelike verdeeldheid en finansiële druk, ervaar ’n kommerwekkende persentasie leraars aansienlike uitbranding, wat hulle ernstig laat oorweeg om die bediening te verlaat.
Volgens Sam Rainer van Church Answers kan onopgeloste stres kerkleierskap ruïneer. Trouens, dit kan normaalweg nederige, goedgeaarde predikante in tiranne verander. Rainer noem die volgende waarskuwingstekens:
- Wanneer stres opbou, sal die predikant die vrae van gemeentelede en personeel as persoonlike aanvalle ervaar. Wanneer elke vraag as ’n persoonlike aanval beleef word, sal paranoia hulle wegdryf van die einste mense wat hulle geroep is om te dien.
- Jy ervaar die foute van ander as ’n persoonlike teleurstelling. As jy voel dat elke fout in die gemeente ’n aanklag teen jou is, benadeel die stres jou leierskap.
- Die fout wat predikante dikwels maak, is die gedagte om elke probleem in die gemeente self op te los. Maar kerkleiers wat deur stres benadeel is, het ’n neiging om te onttrek aan die probleme wat hulle behoort te help oplos. Soms is die probleme ’n oorsaak van die stres! Onttrekking aan sleutelprobleme skep ’n bose kringloop waarin stres selfs meer opbou. Om van stres weg te hardloop, skep net meer stres.
- Afsondering gaan meer oor ontsnapping as geestelike toevlug. Jesus het tyd alleen geskep om tot die Vader te bid. Predikante en kerkleiers behoort dié voorbeeld van Christus te volg. Jesus het Hom om geestelike redes afgesonder. Isolasie van ander, as ’n manier om te ontsnap, is ’n groot waarskuwingsteken.
Bogenoemde is nie net ’n groeiende krisis in Amerika nie, maar ook in Suid-Afrika en in die Hervormde Kerk. Daarom is dit nou die tyd vir geloofsgemeenskappe om saam te kom en te bid vir hul predikante en ander geestelike leiers, en hulle te ondersteun sodat hulle kan voortgaan om op gesonde maniere hul gemeentes te lei. Predikante en leiers moet ook hul eie gesondheid en welstand proaktief beskerm en gereeld selfondersoek doen.
Kinnaman stel dit so: Meer as ooit het die kerk veerkragtige leiers nodig wat nederig, rats, gewortel is in gebed en wat daartoe verbind is om gesond te wees as ’n noodsaaklike aspek van effektiewe leierskap.
(Dr Johan Bester is deeltyds betrokke in Pretoria Noorderlig en die SGB)